KOZMETİK VE DERMOKOZMETİK ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
Dermokozmetik kelimesi, dermatoloji tıp dalı ile kozmetik kelimelerinin birleşiminden oluşan bir terimdir. Genel anlamı ile belirli cilt problemlerinin düzeltilmesinde, cildin korunmasında, cilt konforunun sağlanmasında, yaşlılık belirtileri gibi sorunların önlenmesinde ya da hafifletilmesinde kullanılan ürünleri ifade eder. Dermokozmetik ve kozmetik arasındaki fark ürün içeriğidir. Kozmetik olarak adlandırılan ürünler sentetik içerebilir; cilde veya saç derisine zarar verebilecek, aşındırabilecek, ciltte birikim yapması sonucu kanserojen etki gösterebilecek kimyasallar veya koruyucular içerebilir ve içerik yönünden daha az denetime tabidir. Dermokozmetik ürünler ise genelde daha çok antioksidan, bitkisel ekstreler, güneş filtreleri, enzimler, vitaminler;
ECO-CERT sertifikalı doğaya ve insan sağlığına dost, doğal koruyucular…vb. gibi çeşitli cilt dostu bileşenler içerirler.
“Kosmesis”; Yunan dilinde, “Güzelleştirme Sanatı” anlamını taşımaktadır. Kozmetiklerin rolü de genel olarak böyle tanımlanabilir. Ancak günümüzde bu tanımlama yeterliliğini kaybetmekte; güzellik kavramı kişiden kişiye değişmekte, böylece de inanılmaz çeşitlilikte bir kozmetik ürün yelpazesiyle karşı karşıya bulunmaktayız.
Daha da ötesi, seçilen kozmetikler ve estetik uygulamalar yapay bir dışsal görünümden öte özgürlükçü bir yaşam felsefesi, iyi hissetme ve karşı tarafta hem uyumlu hem de farklı olduğu gibi bir o kadar da pozitif izlenim bırakabilme yeteneği ile özdeşleşmektedir.
Halen Amerika ve Avrupa dahil birçok ülkede yasal tanımlaması net olmayan dermokozmetikler genel olarak “İstenilen kozmetik sonuca, gösterdikleri fizyolojik etki ile ulaşan; deri, saç ve tırnak gibi oluşumların yapı ve fonksiyonlarını olumlu yönde etkileyen; biyolojik aktivitesi olan veya olduğu iddia edilen madde ve ürünler” olarak tanımlanabilir.
Dermatoloji ve dermokozmetik arasındaki ilişki nedir?
Dermokozmetik ürünler geliştirilirken, cildi tedavi ederek güzelleştirmek hedeflendiğinden dermatologların danışmanlığı ışığında formüller üretilir. Dermokozmetik ürünlerin birincil amacı bir güzellik ürünü olarak satışa sunulmak değil belirli bir cilt problemini iyileştirmek, semptom azaltmak veya tedavi etmektir.
Kozmetik mi? Dermokozmetik mi?
Kozmetik bir ürün cildin sadece dış yüzeyine etki eder. Dolayısı ile cilt sorunlarına özel bir çözüm sunamazlar. Oysa; dermokozmetik ürünler epidermise kadar iner ve penetre olurlar. Aktif içerikler epidermisten geçerek dermisin üst düzeylerine erişebilir. Dermokozmetik ürünler, cilt güzelliği ve derinin sağlığı için daha geniş ve yoğun bir aksiyon alanı sağlar. Dermokozmetikler adeta kozmetik ile ilaç arasında bir ara çözüm sağlar.
Diğer önemli bir fark ise dermokozmetik ürünlerin içinde daha yüksek konsantrasyonda aktif içerikler bulunur. Bu aktif içeriklerin cilt tarafından emilimi ile anti-aging, leke, hassasiyet, kuruluk, akne ve benzeri gibi cilt rahatsızlarının çözümü de mümkün olur. Performansları daha etkin ve barizdir. Dermatoloji ve kozmetik alanındaki gelişmiş araştırma ve teknolojik gelişmeleri birlikte kullanmaya özen gösteren dermokozmetik alanı, cildin sağlığı ve daha iyi görünmesi için etkili aktif içerikleri yüksek teknoloji seviyesinde kullanırlar. Her cilt kendine özeldir. Kozmetik ürünlerin ise tedavi edici yararları olmayıp sadece cildi temizleyip dış görünüşünü etkilerler. Dermokozmetikler ise özel aksiyon mekanizmaları sayesinde cildin sadece dış görünüşünü değil iç güzelliğini de etkileyerek dış güzelliğini sağlarlar.
Dermokozmetik ürünler şampuan, likit temizleyici, temizleme jeli, krem, losyon, tonik, saç serumu, cilt serumu, köpük, jel, katı pudra, maske...vb. şeklinde olabilir. Bunun yanı sıra yağ karışımları da sık sık kullanılan ürünler arasındadır.
Yapılan araştırmalar dermokozmetiklerin; kozmetik ürünlere göre daha çok tercih edildiğini ortaya koymuştur. Güneş, hava kirliliği, antibakteriyel ortamlar gibi artan olumsuz dışsal çevresel faktörlere karşı kişiler daha kalıcı ve etkin çözümler sunan dermokozmetik ürünleri tercih etmektedirler. Hassas cilt problemi olan kişilerin sayısındaki artış da dermokozmetik ürünlerin tercih edilmesi yönündeki talebi arttırmıştır. Dermatolojik ilaçlar ile kozmetik ürünler arasında yer alan bu ürün grubu adeta bir köprü görevi görmektedir. Kozmetik ürünlerden daha etkili, ilaçlardan daha az yan etki barındırabilmektedir. Bu sebeple birçok kişi bakım ve onarım etkileri için dermokozmetik ürünleri kullanmaktadır.
Psoriasis ve dermatit gibi cilt problemlerindeki artış da bu rahatsızlıklar üzerinde oldukça olumlu çözümler sunan dermokozmetik alana geçişi artırmıştır. Günümüz tüketicisi her türlü bilgiye güvenilir kaynaklardan ulaşabildiği için içerikler hakkında da bilgi sahibidirler. Etkin içeriklerin farkında olan tüketiciler bu kanaldan da ilerleyerek dermokozmetiklere ulaşabilmektedirler.
Bir ürünün Dermokozmetik olup olmadığını veya kaliteli, insan sağlığı için zararsız içeriğe sahip olup olmadığını anlamanın basit bir yolu var mı?
Yasa ya da yönetmeliklerde dermokozmetik ürünler kozmetik ürünlerden farklı şekilde tanımlanmamış olsa da gerek eczacı, gerek doktor, gerekse tüketicilerin dermokozmetik dendiğinde aklına gelen şey cilt ile uyumlu olması ve cilde, sağlığımıza zarar vermemesidir. İyi ve güvenilir dermokozmetik markalar, hem etkinlik hem de yan etkiler açısından klinik testler ile denetlenmiş ürünler olması açısından tüketiciler için artısı ve önemi çok fazla. Kozmetik ürünler ise daha genel ve yaygın ürünler olsa da özellikle sorunlu ciltler için aynı derecede güvenli sayılmayan ürünler olarak düşünülüyor. Örnek vermek gerekirse bir ürünün en kaliteli, tam dermokozmetik formüle sahip olup olmadığını anlamak için ürün üzerinde bulunması, yazılması kanunen zorunlu olan içindekiler kısmına bakarak bile anlamanız da mümkün.
Hem ülkemizde hem de ABD ve Avrupa'da bir ürün TUZ, SLS, SLES, PARABEN, SÜLFAT, SİLİKON, SABUN, ALKALİ, BOYAR MADDE ile farklı ülkelerde farklı görüşler olsa da allerjen ve/veya kanserojen koruyucular (ürünlerin raf ömrünü uzatan maddeler) olduğu iddia edilen veya bazı ülkelerde doğrudan bu şekilde suçlanan MIT, CIT (Methylchloroisothiazolinone, Methylisothiazolinone), PARABEN, PHENOXYETHANOL, DMDM HYDANTOIN İÇERMEZ! olarak üretilmiş ise bilin ki rahatlıkla güvenebileceğiniz, tam dermokozmetik formüle sahip bir üründür.
“Dermokozmetik” etiketini alabilmek için firmaların ürünleri, aynen ilaçlar gibi birçok laboratuvar testlerinden geçer ve etkinlikleri, yan etkileri, toksisiteleri (zararlı etkileri), stabiliteleri ayrıntılı bir şekilde incelenir. Ancak, piyasada dermokozmetik olmadığı halde kendisine öyle bir görünüm vermeye çalışan kozmetikler olduğu gibi, dermokozmetik olup da bunu beyan etmeyen marka ve ürünler mevcut. Tüm bunlar firmaların pazarlama-satış prosedür ve taktikleri ile ilgilidir. Bazı kozmetik ürün üreticileri ise dermokozmetik sanını almak oldukça masraflı ve uzun bir süreç gerektirdiğinden, kozmetik sınıfında kalmayı tercih edebilmektedirler.
Ülkemizdeki kozmetikle ilgili yasal düzenlemeler ve yönetmeliklerde maalesef Dermokozmetik tanımı hiç yer almıyor. Bu nedenle cilt, saç, vücut ve tırnaklar gibi vücudun dış yüzeyinde kullanılan ürünlere genel olarak kozmetik denmekte; tüm benzer ürünler bu isim altında ruhsatlandırılmakta ve denetlenmektedir.
Ülkemizdeki kanuni düzenlemelere göre kozmetik tanımı ise insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek ve/veya korumak veya iyi bir durumda tutmak olan bütün preparatlar veya maddeler şeklindedir. Bu sebeple tanımı ister dermokozmetik isterse kozmetik olsun, hiçbir ürün bir cilt hastalığını tedavi etme iddiasında bulunamaz ya da bir tedavinin destekleyicisi ya da tedavi ile oluşan yan etkilerin hafifletilmesi için kullanılır iddiasında bulunamaz. Oysa günümüzde bu yönetmeliklerin çıktığı dönemden sonra geliştirilen birçok teknoloji ve yenilik mevcut ve işte tam da bu sebeple kozmetik tanımının kanuni anlamda da yeniden değerlendirilmesi ihtiyacı var.
Ülkemizde dermokozmetik ürünler sadece eczanelerde, son zamanlarda da online satış yapan sitelerde satılmaktadır. Ama bu ürünler konusunda uzmanlık eğitimi alıp, Fransa’daki gibi dermokozmetik danışmanlığı yapan kişiler bulunmamaktadır. Bu konudaki satışlar ve öneriler eczacılar ve güzellik uzmanları tarafından yapılmaktadır. Fakat dermokozmetikler daha evvelden de bahsedildiği gibi kozmetik ve ilaçlar arasında yer alan ürün grubudur. Bu ürünler bazı deri hastalıklarının tedavisinde; destek verici, koruyucu veya direkt tedavi edici olarak, dermatologlar (dermatoloji uzmanı = cilt hastalıkları uzmanı) tarafından önerilmelidirler. Koruyucu olarak kullanıldıklarında bile bu ürünlerin bir takım yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler çeşitli alerjik ve tahriş reaksiyonları olabildiği gibi siyah nokta ve sivilce gibi yan etkiler de görülebilir. Dolayısıyla herhangi bir dermokozmetik ürün almadan önce özellikle cildinde egzema, hassasiyet, kızarıklık, gül hastalığı (rozasea), sivilce gibi hastalıkları olanlar için muhakkak bir dermatoloji uzmanına muayene olmaları tavsiye edilir. Hatta cildinde herhangi bir sorun olmadığı halde genç kalmak isteyenler, yaşlanmanın etkilerini azaltmak ve tedavi etmek isteyenlerin de dermatologlara danışmalarında fayda vardır. Tabii kötü zamanlarda yaşıyoruz ve etik davranış sergileyen insan sayısı her meslek grubunda maalesef gittikçe azalmakta. Burada en çok dikkat edilmesi gereken şey tabii doktorun iyi seçilmesi ve bütçesi bol firmaların verdiği teşvikler ile ihtiyaç olmadığı halde bazı ürünleri reçete eden değil de cildinizdeki problemi en etkili ve en uygun bütçe ile tedavi edecek ürünleri tavsiye edebilecek, ürünlerin etkinliğini ve ne işe yaradığını iyi bilen; dürüst, güvenilebilecek tıp uzmanlarının seçilmesidir.
Dermokozmetik ürünlerin genelde her bir cilt/saç tipi ve cilt/saç sorununa yönelik farklı formülleri bulunur. Kozmetik ürünlerde ise bu şekilde bir ayrım çok daha az ya da hiç yoktur. Dermokozmetik ürünlerin formüllerinde kullanılan her türlü madde, alerji ve uzun dönem kullanımda toksik etkiler açısından sıkı kurallara göre belirlenirken, kozmetiklerde daha gevşek bir hammadde seçimi yapılabiliyor. Bu nedenle dermokozmetik ürünler koku, renk ve koruyucu maddeler açısından daha hafif olurken, kozmetik ürünler daha çok yapay koku, renk ve koruyucu içerebiliyor. Ve tabii doğal olarak bu durum elbette fiyata da yansıyor ve iyi kalite dermokozmetik ürünler, kozmetik ürünlere göre daha pahalı.
Genel anlamda dermokozmetik markası sayılan markalar var. Ancak bunun yanında bir markanın tüm ürünlerinde olmasa da aynı markayı taşıyan bazı ürünlerde dermokozmetik özelliklerinin görüldüğü fakat markanın bir kısım ürünlerinde ise kozmetik tanımına uyan seriler olması da söz konusu olabiliyor.
Kozmetik ya da dermokozmetik ürünlerde son kullanma tarihinin belirtilmesi belirli şartlara göre zorunludur. Bazı ürünlerde ise şartlar yerine geldiğinde son kullanma tarihi ürün ambalajı üzerinde belirtilmez. Bir kozmetik ürünün minimum dayanma tarihi, Yönetmeliğin 6. maddesine uyumlu kaldığı süre olup kozmetik ürün güvenliliğinin devam ettiği süredir. Söz konusu tarih, ambalaj üzerinde açıkça ve sırasıyla ay ve yıl olarak belirtilir. Minimum dayanma süresi otuz ayı geçen kozmetik ürünlerde, tarih belirtilmesi zorunlu değildir. Ancak, bu ürünlerde ürünün açılmasından itibaren tüketiciye zarar vermeden kullanılabileceği süre bildirilmelidir. Kozmetik ürün açıldıktan sonra güvenli kullanılabileceği bu süre hakkındaki bilgi, Yönetmeliğin Ek-VIII/a’da verilen açık kavanoz sembolü ay veya yıl olarak sayı ile sembolün üzerinde veya dışında belirtilmelidir. Yaygın olarak uygulamada bu ibarenin Türkçe “Ay” ve genellikle yaygın kullanılan dillerde ay ifadesinin kısaltması şeklinde “M” olarak belirtilmesi tercih edilir. Örneğin 12M ifadesi olan bir açık kavanoz şekli ürünün ilk kullanımdan yani kapağı ilk açıldığı andan itibaren 12 ay süreyle kullanılabileceğini ifade eder.
Eczanelerde satılan her marka dermokozmetik mi?
Dermokozmetik markaların birçoğu eczanelerde satılmakta. Fakat bu durum eczanede satılan her türlü kozmetiğin dermokozmetik olduğu anlamına gelmiyor. Sadece eczanede satılan birçok marka dermokozmetik tanımına uymuyor. Bazı markalar önceleri sadece eczanelerde satılırken şimdilerde kozmetik mağazalarında da satılıyor. Bunun dışında eczanede satılmadığı halde dermokozmetik sayılabilecek markalar da var. Avrupa ülkelerinin bir kısmında Parapharmacy adı ile açılan, ilaç dışındaki tüm sağlık ürünleri ile beraber kozmetik, medikal ve dermokozmetiklerin bir arada satıldığı eczane zincirleri denen noktalar yaygınlaşmakta. Ülke nüfusu artmadığı için eczane sayısını sabit tutan, ancak gelişen ve değişen tüketim alışkanlıklarına yine eczacılar tarafından cevap verilmesi imkanını sağlayan bu gibi işletmeler yurt dışında tüketiciler tarafından da yoğun ilgi görmekte.
Sizin cilt tipinize ve ihtiyaçlarınıza en uygun olan dermokozmetik, sizin için en iyi dermokozmetiktir. Çoğu zaman pahalı olan markanın daha iyi olduğu gibi bir şey akla gelebilir. Oysa çok pahalı ve gerçekten kaliteli bir markanın sizin cildinize uygun bir ürünü mevcut olmayabilir. O yüzden marka açısından genelleme yapmaktansa cilt tipinizi, ihtiyaçlarınızı ve beklentilerinizi göz önünde bulundurun. Bunun yanında alım gücünüzü de dikkate alarak karar verin. Çünkü hem cilt bakımı hem de saç bakımı kısa süreli uygulamalar değildir. Nasıl ki dişlerinizi sabah-akşam ömür boyu fırçalıyor ve bakımını yapıyorsanız, cildiniz ve saçlarınız da sürekli ve ömür boyu bakıma ihtiyaç duyar.
